Danas ćemo pisati o multiplesklerozi koja je hronično autoimuno oboljenje koje zahvata centralni nervni sistem. Naime, simtpomi ove bolesti se pojavljuju postepeno i postoje određeni znakovi na samom početku.
U savremenoj medicinskoj praksi, jedno od najvažnijih dostignuća jeste sposobnost da se bolesti identifikuju u ranoj fazi, čak i pre nego što se pojave njihovi karakteristični simptomi. U tom svetlu, novo, sveobuhvatno istraživanje objavljeno u prestižnom časopisu Neurology donosi izuzetno značajna saznanja kada je u pitanju multipla skleroza (MS) – hronična, progresivna neurološka bolest koja zahvata centralni nervni sistem.
Ova studija ističe da bi neki nespecifični, svakodnevni simptomi, koji se često ne dovode u vezu s neurološkim poremećajima, zapravo mogli da predstavljaju prve znake upozorenja za razvoj MS, i to nekoliko godina pre postavljanja zvanične dijagnoze. Time se otvara mogućnost da se bolest prepozna i uspori mnogo ranije nego što je to do sada bilo uobičajeno.
Prema rezultatima pomenute studije, neka zdravstvena stanja koja na prvi pogled nemaju nikakve veze sa nervnim sistemom, zapravo mogu biti tihi signali da se u organizmu nešto menja. Istraživači su posebno izdvojili sledeće simptome koji su se često pojavljivali godinama pre zvanične dijagnoze multiple skleroze:
- Zatvor (konstipacija)
- Infekcije urinarnog trakta
- Problemi sa bešikom
- Depresivne epizode
- Seksualna disfunkcija
Iako su ovi simptomi vrlo česti i u opštoj populaciji, njihova značajna učestalost kod osoba koje su kasnije razvile MS ukazuje na potencijalni dijagnostički značaj.
Studija je obuhvatila više od 20.000 osoba kojima je nedavno dijagnostikovana multipla skleroza. Njihovi zdravstveni podaci su upoređeni sa kontrolnom grupom od gotovo 55.000 ljudi koji nemaju ovu dijagnozu. Dodatno su analizirani i pacijenti koji boluju od drugih autoimunih bolesti, poput Kronove bolesti i sistemskog eritemskog lupusa, radi preciznijeg poređenja.
Rezultati su pokazali da su kod osoba koje su kasnije razvile MS mnogo češće beleženi pomenuti rani simptomi. Ove informacije ne samo da mogu poslužiti kao signal lekarima, već mogu pomoći i pacijentima da ranije potraže pomoć – posebno ako u porodici već postoji istorija autoimunih bolesti.
Multipla skleroza je bolest koja se razvija progresivno, a prvi ozbiljniji simptomi često uključuju:
- Gubitak ravnoteže
- Problemi sa vidom
- Slabost u rukama i nogama
- Otežano hodanje i koordinacija
Ukoliko bi se bolest mogla otkriti i pre pojave ovih simptoma, to bi omogućilo pravovremeno reagovanje, sprovođenje dodatnih dijagnostičkih procedura (poput magnetne rezonance ili testova likvora), kao i potencijalno usporavanje toka bolesti.
Lekari bi tako mogli blagovremeno uvesti odgovarajuće terapije koje bi odložile razvoj ozbiljnih neuroloških oštećenja, povećavajući šanse za kvalitetniji život.
Iako su rezultati obećavajući, autori istraživanja napominju da postoje određene metodološke slabosti, kao što su:
- Nedostatak podataka o etničkoj i socioekonomskoj strukturi
- Ograničen broj mlađih ispitanika (ispod 25 godina)
- Neprikazani podaci o nivou obrazovanja i navikama u ishrani i načinu života
Uprkos tim ograničenjima, istraživanje ipak predstavlja značajan korak napred u razumevanju prirode MS i njenih ranih znakova.
Kao autoimuni poremećaj, MS se često javlja paralelno sa drugim stanjima u kojima imuni sistem greškom napada sopstvene ćelije. Među njima su:
- Hašimoto tireoiditis
- Sistemski eritemski lupus
- Celijakija
Ova povezanost dodatno naglašava potrebu za celovitom dijagnostikom kod pacijenata koji već imaju dijagnostikovanu neku od navedenih bolesti.
Takođe, stres se sve češće identifikuje kao jedan od mogućih okidača simptoma MS ili njihovog pogoršanja, što sugeriše da emocionalna stabilnost i mentalna higijena igraju važnu ulogu u toku bolesti.
Simptomi multiple skleroze mogu se razlikovati od osobe do osobe i menjati u intenzitetu i učestalosti. Među najčešćim su:
✅ Fizički simptomi:
- Trnjenje i peckanje u udovima
- Ukočenost i mišićni grčevi
- Gubitak koordinacije
- Poremećaji vida
- Teškoće sa govorom i gutanjem
- Problemi sa mokrenjem i pražnjenjem creva
✅ “Nevidljivi” simptomi:
- Hronični umor
- Smanjena koncentracija i pažnja
- Poteškoće sa pamćenjem
- Depresija i anksioznost
- Seksualne disfunkcije
Ovi simptomi često ostaju neprepoznati ili zanemareni, a zapravo snažno utiču na svakodnevni život i psihološko stanje pacijenta.
Nažalost, kod značajnog broja pacijenata, bolest nakon 10 do 15 godina napreduje do tačke kada dolazi do teškog invaliditeta, uključujući nemogućnost samostalnog hoda, pa čak i paralizu.
Zbog toga je pravovremena dijagnoza i rano uvođenje terapije presudno. Novi biomarkeri i dijagnostičke metode, u kombinaciji sa pažljivim osluškivanjem prvih simptoma, mogu drastično usporiti tok bolesti i poboljšati kvalitet života obolelih.
Iako se multipla skleroza tradicionalno prepoznaje kroz ozbiljne neurološke smetnje, najnovija saznanja ukazuju na to da telo često šalje signale mnogo ranije nego što mislimo. Zatvor, učestale urinarne infekcije, depresija i seksualne smetnje možda nisu specifični za MS, ali njihova kombinovana pojava kod pojedinaca može biti prvi alarm koji upućuje na dublji neurološki proces.
Rano prepoznavanje i reagovanje može učiniti veliku razliku – ne samo u usporavanju bolesti, već i u očuvanju samostalnosti, funkcionalnosti i dostojanstva osobe.
U tom smislu, rezultati ove studije ne samo da produbljuju razumevanje MS, već i postavljaju temelje za novi pristup dijagnostici i prevenciji neuroloških bolesti u celini.
