I najbolji vozači padaju na ovoj raskrsnici: Ko ima prednost?

Ukoliko se smatrate poznavaocem saobraćaja današnji članak je za vas, a o čemu se radi pročitajte u nastavku.

U vremenu kada se bezbednost u saobraćaju ističe kao jedan od prioriteta društva, paradoksalno je da najjednostavnije saobraćajne situacije često izazivaju najveće zabune. Jedna fotografija sa, naizgled obične, raskrsnice – na kojoj se nalaze crveni i bijeli automobil – uspela je da pokrene talas burnih diskusija, nesuglasica i suprotstavljenih mišljenja među vozačima, instruktorima, pa čak i stručnjacima iz oblasti saobraćaja.

Na toj slici:

• Crveni automobil stoji ispred znaka „STOP“, spreman da nastavi pravo.
• Bijeli automobil, sa svoje strane, dolazi pod znakom trougla („raskrsnica sa putem sa prvenstvom prolaza“) i planira da skrene lijevo.

Uprkos jasno vidljivim znakovima, situacija je izazvala konfuziju u tumačenju prednosti prolaza, a rasprava je otkrila dublji problem poznavanja saobraćajnih pravila i njihovu doslednu primenu u svakodnevnom životu.

Na prvu loptu, mnogi učesnici rasprave intuitivno su zaključili da bijeli automobil ima prednost jer crveni vozilo dolazi ispred znaka „STOP“ i, prema opštem razumevanju, mora propustiti sve ostale učesnike. Ova logika se oslanja na težinu koju znak STOP ima u saobraćajnom sistemu – obavezno zaustavljanje i proveravanje saobraćaja pre kretanja.

Prema tom tumačenju:

• „STOP“ znak zahteva bezuslovno zaustavljanje i ustupanje prvenstva.
• Bijeli automobil, iako skreće, ima manje restriktivan znak i samim tim, smatra se, dolazi iz bolje saobraćajne pozicije.

Ali, stvari nisu tako jednostavne.

U školama vožnje i prema važećim saobraćajnim propisima u mnogim evropskim zemljama, uključujući i prostor bivše Jugoslavije, „STOP“ znak i trougao su slični po funkciji – oba znače da vozač mora ustupiti prvenstvo vozilima koja se nalaze na glavnom putu. Međutim, kada nema glavnog puta, tj. kada se oba vozila nalaze na sporednim putevima, tada se odnosi regulišu međusobno na osnovu opštih pravila.

Najvažnije od tih pravila je:

Vozilo koje skreće lijevo mora ustupiti prvenstvo vozilima koja dolaze pravo ili skreću desno.

Dakle, u opisanom slučaju:

• Crveni automobil ide pravo,
• Bijeli automobil skreće lijevo i ukršta njegovu putanju,
• Oboje dolaze sa puta bez prvenstva prolaza,
• Nema dodatne signalizacije ni semafora.

Prema toj logici, bijeli automobil treba da sačeka crveni.

Problem nastaje jer se stručna tumačenja razlikuju. Neki sudski vještaci, poput Gorana Husineca, ističu da znak „STOP“ ipak stavlja crveni automobil u podređeni položaj – te da, čak i ako bijeli skreće, on ima pravo prvenstva jer nije uslovljen obaveznim zaustavljanjem.

S druge strane, brojni instruktori vožnje, saobraćajni priručnici i praktičari iz oblasti vožnje uporno naglašavaju sledeće:

• Znak „STOP“ nije prioritetno slabiji u odnosu na znak „ustupi prvenstvo“ –
  već više proceduralan, jer uključuje obavezno zaustavljanje, ne i automatsko davanje prednosti drugima na sporednom putu.
• Osnovna pravila raskrsnice imaju veću težinu kada se saobraćaj odvija između dve strane koje dolaze s jednakopravnog statusa (sporednih pravaca).

Na osnovu toga, bijeli automobil mora da ustupi prolaz crvenom, jer skretanjem lijevo ukršta njegovu putanju, a crveni nastavlja pravo.

U ovakvim situacijama, sledeća pravila treba imati u vidu:

1. „STOP“ znak znači: zaustavi se – ali ne i da si automatski poslednji u redu.
2. Kada se dva vozila sa sporednih puteva sretnu u raskrsnici, važe opšta pravila saobraćaja.
3. Skretanje lijevo uvek znači – moraš ustupiti onima koji idu pravo ili skreću desno.
4. Znak trougla („ustupi prvenstvo“) ne daje prednost nad drugim vozilom sa sporednog puta – već samo vozilima na glavnom putu.
5. Ako nema dodatnih znakova, semafora ili policajca – sve se svodi na osnovna pravila ukrštanja puteva.

Rasprava koja je započela jednom fotografijom raskrsnice izrasla je u simptom šireg problema – nedovoljnu edukaciju i neujednačeno tumačenje saobraćajnih pravila. Bez obzira na to da li su vozači početnici, profesionalci ili iskusni veterani, ovakve situacije pokazuju da postoji potreba za dodatnim osvešćivanjem i standardizacijom saobraćajnog znanja.

Šta možemo naučiti iz svega?

• Vozači moraju redovno obnavljati znanje – ne samo da bi položili ispit, već da bi sigurno upravljali vozilom svakog dana.
• Institucije treba da jasno postavljaju signalizaciju – bez nedoumica, bez prepuštanja „ličnom tumačenju“.
• Stručnjaci treba da govore jednim glasom, posebno u slučajevima kada se radi o kritičnim tačkama kao što su raskrsnice.

I najvažnije:

U sumnjivim situacijama, najbolje pravilo je defanzivna vožnja. Nema te prednosti koja vredi više od života.