Sve je veći broj mlađih roditelja koji se odlučuju svojoj djeci dati tradiocionalno ime. Ta se imena često daju kako bi podsjećala na pretke i kako bi djeca bila povezanija sa određenim imenima.
Imena su više od pukih oznaka – ona su priče, sudbine i sećanja pretočena u reči. Svako ime nosi svoju simboliku, poreklo i tumačenje koje se prenosi s generacije na generaciju. Ipak, među njima postoji jedno ime koje izaziva naročitu pažnju zbog svoje neobičnosti,
značenja i emocionalne pozadine.
Radi se o imenu koje, iako se smatra izrazito srpskim, odavno je prešlo granice jednog naroda i danas se može čuti u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, kao i Crnoj Gori. Njegova posebnost ne leži samo u zvučnosti, već i u poruci koju nosi – ime koje se ne daje iz želje, već iz iznenađenja, iz neočekivanosti. U tom kontekstu, ono ne označava samo osobu, već reakciju jednog trenutka, emociju roditelja, pa čak i okolnosti dolaska na svet.
1. Etimološko poreklo – negacija nade ili volje
Poreklo ovog imena, prema većini lingvista i etnologa, vodi do negacije glagola “nadati se” ili “očekivati”. Drugim rečima, ono se dodeljuje detetu koje nije bilo planirano, koje se pojavilo iznenada, gotovo kao “božiji dar mimo plana”.
Ovaj aspekt imenu daje posebnu emotivnu dubinu. Dok neka imena simbolizuju želju, borbu, snagu ili svetlost, ovo ime simbolizuje iznenađenje – ali ne nužno negativno. U tradicionalnim zajednicama, takva deca često su dobijala ovaj naziv kako bi se označilo da njihov dolazak nije bio očekivan, ali je prihvaćen sa zahvalnošću ili tišinom.
S druge strane, postoji i drugačije tumačenje – negacija glagola “hteti”, što bi impliciralo da je dete bilo neželjeno. Ovo značenje je znatno kontroverznije, jer se kosi sa osnovnim osećajem ljubavi i brige koje roditelji obično imaju. Zbog toga ovo tumačenje nije široko prihvaćeno, već se smatra izolovanom interpretacijom.
2. Kontekst davanja imena – priče iz naroda
U mnogim selima i malim zajednicama, kroz decenije i vekove, postojala je praksa da se ime dodeljuje prema okolnostima rođenja. Ovo konkretno ime bilo je karakteristično u sledećim slučajevima:
- Starije majke koje su neočekivano ostajale trudne
- Roditelji sa već velikim brojem dece koji više nisu planirali potomstvo
- Trudnoće posle dužeg razdoblja neplodnosti
- Dete rođeno kao “poslednje” u porodici gde su roditelji već odustali od proširenja
U ovim situacijama, roditelji su često, polu u šali a polu u čuđenju, odlučivali da dete nosi ime koje odražava njihovo neverovanje da se još jedno čudo desilo.
3. Karakteristike i posebnosti imena
Ono što ovo ime čini dodatno zanimljivim jeste njegova strukturalna i kulturna posebnost:
- Nema žensku verziju – za razliku od većine srpskih imena koja imaju i mušku i žensku varijantu (npr. Marko – Marka, Milan – Milana), ovo ime je isključivo muško
- Nema skraćenica ni nadimaka koji se prirodno iz njega izvode
- Ne postoji u modernim trendovima imenovanja, ali ima čvrsto utemeljenje u tradiciji i kulturi
Zanimljivo je da, uprkos svom “negativnom” zvučanju, ime često izaziva simpatije, jer je prepoznatljivo, retko i nosi snažnu narodnu priču.
Evo nekoliko uvida i zanimljivih činjenica koje dodatno osvetljavaju prirodu i značaj ovog imena:
- 📌 Ime je često povezano s humorom i ironijom – u mnogim porodicama, priča o tome kako je dete dobilo ime često je ispričana uz osmeh
- 📌 U prošlosti je korišćeno i kao zaštita od “uroka” – verovalo se da ime koje označava neželjenost može zavarati zle sile i tako zaštititi dete
- 📌 Pojavljuje se u brojnim anegdotama i narodnim pričama, često kao simbol čoveka koji je izrastao iz nečeg neočekivanog u nešto značajno
- 📌 Rasprostranjenost se najviše vezuje za ruralne krajeve, dok je u urbanim sredinama retkost
Dok mnoga imena nastaju iz snova, nadanja i planova, postoje i ona koja nastaju iz trenutka tišine, iz neverice, iz iznenađenja. Takvo je upravo i ovo ime – jednostavno, kratko, ali bogato značenjem. Ono ne nosi teret neželjenosti, već svedoči o neočekivanom poklonu života, o detetu koje se pojavilo kada mu se niko nije nadao.
Bez ženske varijante, bez varijacija, bez pretencioznosti – ime ostaje simbol čiste stvarnosti. Možda ne planirane, možda ne sanjane, ali zato još vrednije, jer ponekad ono što ne tražimo, a dobijemo, nosi najveći značaj.
Iako moderno društvo danas sve više bira internacionalna i moderna imena, važno je da sačuvamo svest o imenima koja su oblikovala narodne priče, porodične istorije i seoske legende. Ovakva imena nisu samo reči u ličnoj karti – ona su svedočanstva prošlih vremena, vere, duha i običaja koji ne smeju biti zaboravljeni.
