I nakon 45 godina od njegove smrti, teme o Josipu Brozu Titu su i dalje zanimljive mnogima i rado ih čitaju. Danas smo odlučili ponovo pisati o doživotnom predsjedniku SFRJ
Još od trenutka njegove smrti, ličnost Josipa Broza Tita izaziva brojne rasprave, a jedna od najintrigantnijih priča pojavila se 2003. godine kada je tadašnji muftija Islamske zajednice Srbije, Hamdija efendija Jusufspahić, u razgovoru za Radio Beograd izneo tvrdnje o Titovim poslednjim danima. Prema njegovim rečima, Tito je navodno poslednje dane života proveo čitajući Kuran, što je otvorilo pitanje njegove moguće konverzije u islam. Ove izjave izazvale su znatiželju javnosti, ali i kontroverze, budući da ih niko od Titovih najbližih saradnika, lekara ili osoblja Kliničkog centra u Ljubljani nikada nije potvrdio.
Muftija je naveo da je za tu priču saznao tek nakon Titove smrti, kada je njegov tadašnji sekretar Berislav Badurina izjavio da je predsednik umro “u vašoj veri”. Badurina je, prema svedočenju, tvrdio da je Tito poslednjih dana života na bolesničkom stolu imao samo jedan primerak knjige – prevod Kurana – koji je čitao već treći put. Dodao je i da je predsednik želeo da na njegovom spomeniku stoje samo ime, prezime i godine života, što je karakteristično za muslimanske sahrane.
- Kuran je, navodno, bio jedina knjiga na Titovom stolu.
- Badurina je tvrdio da je Tito umro “u veri islama”.
- Spomenik sa samo imenom i godinama vezuje se za muslimansku tradiciju.
Ove informacije je potvrdio i tadašnji ambasador Alžira u Beogradu, Abdul Hamid Adžali, kome je Badurina navodno rekao iste detalje. Pet godina kasnije, muftija Jusufspahić se u Kairu susreo sa istim diplomatom, koji je ponovio sve tvrdnje i rekao da ih je čak prosledio Ministarstvu spoljnih poslova Alžira.
Jusufspahić je imao i lični odnos sa Titom. Njihovo poznanstvo započelo je još u vreme kada je muftija studirao u Kairu na islamsko-teološkom univerzitetu Al Azhar. Tito je tada, tokom posete, studentima govorio da uče arapski jer je to “jezik budućnosti”. Njihovi susreti nastavili su se tokom godina, posebno nakon što je Jusufspahić postao beogradski muftija 1967. godine.
Njihov odnos se s vremenom razvio u svojevrsno prijateljstvo. Muftija je tvrdio da se Tito redovno interesovao za pitanja islamske zajednice i događaje u arapskom svetu. Prema njegovim rečima, Tito je ponekad prisustvovao molitvama i pažljivo slušao objašnjenja iz Kurana.
- Tito je pokazivao interes za arapski jezik i kulturu.
- Muftija je isticao predsednikovu radoznalost prema religijskim temama.
- Njihovo poznanstvo se često pretvaralo u prijateljski razgovor.
Spekulacije o Titovom identitetu nisu novost. Tokom decenija, širile su se razne teorije: da je bio mason, da je imao jevrejsko poreklo ili da je zapravo preuzeo identitet ruskog agenta. U tom kontekstu, izjava muftije Jusufspahića da je Tito pred smrt postao musliman samo je dodala novo poglavlje u već bogatu kolekciju mitova i nagađanja.
Važno je naglasiti da, iako je muftija bio ugledan verski autoritet, njegove tvrdnje nikada nisu nezavisno potvrđene. Medicinsko osoblje koje je bilo uz Tita tokom poslednjih dana, kao ni politički saradnici, nisu govorili o njegovom eventualnom prelasku u islam. Stoga se ovaj narativ i danas smatra intrigantnim, ali neproverenim.
Tokom svog političkog delovanja, Tito je uvek negovao specifičan odnos prema verskim liderima. Na prijemima i svečanostima pokazivao je pažnju i poštovanje, što je ostavljalo snažan utisak. Patrijarh German i nadbiskup Bukatko poljubili su mu ruku, dok je muftija Jusufspahić morao da balansira između državnih ceremonija i verskih propisa. Tito je, prema svedočenjima, cenio njegovu principijelnost i držanje do religijskih pravila.
Bez obzira na različite priče, sigurno je da je Tito umeo da gradi kontakte sa liderima svih religijskih zajednica. Time je osnaživao diplomatske veze i pokazivao da razume značaj religije u društvu, iako se lično retko izjašnjavao o sopstvenoj veri.
- Tito je održavao kontakte sa svim verskim liderima.
- Pokazivao je interes za islamski i hrišćanski svet.
- Njegovo ponašanje gradilo je sliku tolerantnog državnika.
Na kraju, pitanje Titove religijske pripadnosti ostaje otvoreno i neodgovoreno. Ono što je poznato jeste da je kroz ceo život pokazivao radoznalost prema različitim kulturama i religijama, što je bilo deo njegove šire diplomatske strategije, ali i ličnog interesovanja. Priča muftije Jusufspahića o poslednjim Titovim danima provedenim uz Kuran ne može se potvrditi, ali se može posmatrati kao zanimljivo svedočanstvo o jednom drugačijem aspektu predsednikove ličnosti.
Iako istina možda nikada neće biti do kraja razjašnjena, jasno je da mitovi o Titu i dalje žive, oblikujući ga kao jednog od najkontroverznijih političara 20. veka. Njegov odnos prema religiji ostaje deo te misterije, a svedočenja poput Jusufspahićevog dodaju novu dimenziju složenoj slici čoveka koji je obeležio čitavu epohu.
